Kaynaklarda hayatına dair bilgi bulunmamaktadır. Hakkında bilinenler kendi eserlerinin önsözlerinde söyledikleriyle sınırlıdır. Anadan doğma kör olduğu için şiirlerinde ‘Darîr’ bazen de ‘Gözsüz’ mahlasını kullanmıştır. Asıl adı Mustafa’dır. Adı için kullandığı “Erzenu’r Rûmî” nisbesi Erzurumlu olduğunu gösterir. Onun Erzurum’da Reşîduddin lakaplı Erzurum emîrinin zamanında yetiştiği ileri sürüldüğü gibi, Salur Türkmenlerinden olduğu da söylenmiştir. Yaptığı tercümeler Arapça ve Farsçayı çok iyi bildiğini göstermektedir.
Darîr’in eserleri, geniş ölçüde yer verdiği Türkçe kelimeler bakımından Türk dili için zengin bir kaynak durumundadır. Yûsuf u Züleyhâ mesnevisi dışındaki hacimli eserlerinde nesir esas olmakla beraber kendisinden birçok manzum parçalar katmıştır. Mesnevisinin dışında “Sîretü’n-Nebi”sinde yer alan, şiirleri kendisine şair hüviyeti kazandıracak niteliktedir. Lirik şiirin başarılı örneklerini ortaya koymuştur. Siyerindeki Hz. Muhammet’in doğumunu samimi ve içten duygularla anlatan bir manzum parçası Türk edebiyatında mevlitlerin öncüsü olmuştur.
Yûsufu Züleyha, Sîretü’n-nebî, Fütûhu’ş Şam Tercümesi, Yüz Hadis ve Yüz Hikâye bilinen eserleridir.