1829 yılında İstanbul Kandilli’de dünyaya gelmiştir. Asıl adı Abdülhamid Ziyâeddin’dir. Galata Gümrüğü kâtiplerinden olan babası Ferîdüddin Efendi, aslen Erzurum’un İspir kazasına bağlı Kerab köyündendir. Ziya Paşa, ilk eğitiminin ardından Süleymaniye civarındaki Mekteb-i Ulûm-i Edebiyye de, daha sonra da Beyazıt Rüştiyesinde okumuş, bir yandan da Arapça ve Farsça öğrenmiştir. Henüz on altı on yedi yaşlarında iken yaşıtlarına göre bilgisi ve el yazısının güzelliğiyle dikkat çekmiş, Dâire-i Sadâret-i Uzmâ Mektûbî Kalemine kâtip olarak girmiştir.
Nisan 1862’de, paşa unvanı verilip Kıbrıs mutasarrıflığına tayin edilmiştir.
Bir süre Paris’te yaşamış, daha sonra 1867’de Londra’ya geçmiş ve burada Nâmık Kemal’le birlikte Hürriyet gazetesini çıkarmıştır. 1871’in sonlarında İstanbul’a dönmüştür. 1872 yılı başlarında Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliyyede kurulan İcra Cemiyeti reisliğine getirilmiştir. Daha sonraki dönemlerde Suriye ve Konya’da valilik görevlerinde bulunmuştur.
Ziyâ Paşa, Şinâsi’den sonra Nâmık Kemal ile birlikte, 1860’lı yıllardan başlayarak Fransız edebiyatı etkisi altında gelişen yeni Türk edebiyatının kurucularından biri kabul edilmektedir. Şiir ve İnşâ makalesi meşhurdur. Ziyâ Paşa’nın her devirde zevkle okunan ve en çok beğenilen eserleri eski tarzda yazdığı şiirleridir. Eserlerinden bazıları şunlardır: Eş‘âr-ı Ziyâ, Zafernâme, Rüyâ, Harâbât…

Kaynakça: Dersimiz Erzurum(Şehirder Yayınları) – Kültür ve Turizm Müdürlüğü (Yakup Bastem)